Gorset nie tylko dla pań? Czyli o XIX-wiecznym gorsecie męskim.

Od lat dwudziestych XIX wieku, a zwłaszcza w okresie Rewolucji Lipcowej i Wiosny Ludów (lata 30-40. XIXw.) idealna sylwetka męska nabrała pewnych kobiecych cech. Charakteryzowała się spadzistymi ramionami, wypukłą i gładką klatką piersiową, szczupłym, wydłużonym stanem 

i zaokrąglonymi biodrami. Sylwetka przypominała literę X - wcięcie w talii było mocno podkreślone, często osiągnięte za pomocą gorsetu. Frak i surdut miały szerokie i długie poły oraz bufiaste rękawy, zwężane ku nadgarstkom, tzw. gigot (udziec barani), które poszerzały optycznie ramiona. Długie spodnie, tzw. pantalony, początkowo były szerokie w biodrach, co stanowiło kontrast dla szczupłej talii. Modzie tej hołdowali przede wszystkim tzw. dandysi, nonszalanccy panowie dbający 

o nienaganny wygląd, noszący świetnie skrojone ubrania. Dandyzm w środowisku artystycznym był wyrazem buntu przeciwko mieszczańskiej rzeczywistości.

Journal des Dames et des Modes 1827 nr 23, tabl. 23, źródło

Dziennik Mód Paryskich 1845 nr 19, tabl. 19 (fragm.), źródło

Magazyn Mód. Dziennik przyjemnych wiadomości 1835 nr 42, tabl. 42 A, opis – s. 248, źródło

Gorset zapewniał wyprostowaną postawę, dlatego był noszony również przez żołnierzy, zwłaszcza oficerów kawalerii w XIX wieku. Gorset noszono także do jazdy konnej. Były one wykonane z mocnych tkanin lub skóry, czasami usztywnione fiszbinami z kości wieloryba lub metalowego drutu. The Workman's Giude, opublikowany w Londynie w 1838 roku, wspomina, że męskie gorsety są noszone przez mężczyzn służących w armii, myśliwych oraz uprawiających "gwałtowne" sporty. 

Zachowanym przykładem takiego męskiego gorsetu może być pas gorsetowy Thomasa Chew, datowany na lata 1824-30. Jest to bardzo rzadki przykład tej części garderoby, a jego świetna kondycja sugeruje, że był stosunkowo rzadko noszony. Jest wykonany z brązowej, eleganckiej bawełny i lnu. Jego całkowita długość wynosi 45 cali (114,4 cm). Wysokość z przodu to 7,5 cala (19,05 cm). Gorset jest usztywniany tradycyjnymi fiszbinami i wzmocniony czarną bawełną. Po bokach usztywniony wąskimi zwojami cienkiego drutu, tworzącymi rodzaj elastycznej tkaniny. Sam gorset jest zapinany na klamry. 

Pas gorsetowy należący do Thomasa Chew, 1825-30,
USS Constitution Museum w Charlestown,
 link do strony muzeum

Po połowie wieku ilość gorsetów noszonych przez mężczyzn zmniejszyła się (choć pewnie nigdy nie była duża). Ci którzy je nosili, twierdzili, że są im potrzebne z przyczyn zdrowotnych. Moda męska stała się luźniejsza, nie wymagająca bardzo szczupłej sylwetki, poza tym uważano, że mężczyzna nie powinien przywiązywać wagi do błahostki jaką jest moda.

Reklama Reast’s Patent Invicorator Belt, c.1893,
źródło

Reklama gorsetów Madame Dowdings, 1899,
źródło: Steele 2003

męski gorset, pocz. XX w., Germanischen Nationalmuseums w Numberg
link do strony muzeum

Noszenie gorsetów przez mężczyzn wywoływało wiele kontrowersji, niektórych to śmieszyło, inni obawiali się, że tego typu praktyki doprowadzą do zniewieścienia mężczyzn, a tym samym osłabienia potęgi militarnej. Panowie w gorsetach byli częstymi bohaterami karykatur. Karykaturzysta George Gruikshank wykonał kilka przedstawień mężczyzn w gorsetach. "Laceing a Dandy" (1819r.) ukazuje mężczyznę, ubranego w gorset, który jest sznurowany przez dwóch służących.

George Gruikshank, Laceing a Dandy, 1819
źródło

Quand un homme essaye un corset..., "Le charivari", 1852,
Bibliotheque Municipale de Lyon

Bertall, La comédie de notre temps, 1874, źródło: Steel 2003

Artysta nieznany, The Dandy's Toilette, 1818
źródło

Artysta nieznany, The Dandy's Toilette, 1818
źródło

Co ciekawe XIX-wieczne męskie gorsety stanowią inspirację dla współczesnych projektantów
i artystów.

Fakir Musafa, po lewej: autoportret "nineteen inches" 1959r.,
po prawej: autoportret jako "idealny mężczyzna" 1959r.,
źródło

Mr Pearl (wł. Mark Pullin), współczesny projektant gorsetów,
źródło

Męski gorset, Jean-Paul Gaultier, źródło

Bibliografia:
Boucher F., Historia mody, Warszawa 2012.
Steel V., The corset, A cultural history, New Haven&London 2003
http://www.buw.uw.edu.pl/wystawy/modameska/ryshistoryczny.html
http://smallstoriesbigworld.com/when-men-wore-corsets/